۲۱ آذر حرکاتینین ۶٨-جی ایلدؤنومو مناسبتی ایله
آذربایجان دموکرات فرقه سینین بیاناتی
عزیز هموطنلر!
آذربایجان مختار دولتینین(ملی حکومتینین) یارانماسیندان ۶٨ ایل کئچیر. ارتجاع و گئریچی قوه لر طرفینین خالوارلارلا بهتان و افترالارا باخمایاراق ملی حکومتی هله ده ایراندا یاشایان خاقلارینین حقوقلارینین برپاسی و اؤلکه ده مکراتیانین تأمینی اوچون ایران ضیالایلاری، آزادلیق سئورلری، زحمتکشلری آراسیندا بیر اؤرنک اولاراق تانینیر. آذربایجان ملی حکومتین بوتون سندلری و سید جعفر پیشه ورینین باخیشلاری، زحمتکشلرین ومحروم خالقلارینین بیرلیگینین تأمینی اوچون آذربایجاندان باشلایاراق بوتون ایرانا یاییلاماسی سیاستینین اصراری دئمک ایدی. پیشه ورینی و اونون دولت کابینه سی ظلم، استبداد، زوراکیلیق و هر جور ملی آیریسئچکیلیگی، برابرسیزلیگی و عدالتسیزلیگی آرادان قالدیرماقلا یاناشی، بوتون ایران وطنداشلارینین برابر حقوقلوغون برقرار اولماسی اوچون چالیشیردی.
۱۳۲۴-جو ایل ۱۲ شهریور ده " ۱۲شهریور" بیاننامه سی سید جعفر پیشه ورینین رهبرلیگی ایله اعلان ائدیلمه سی، اؤلکه نین تهلوله سیزلیگینه و ملی منافعنین قورونماسینا تأکید ائتمکله، آذربایجان دموکرات فرقه سینین بانیلرینین هدف و مقصدلری آچیق شکیلده گؤستریر. ائله همین پرنسیب داخلی و خارجی ارتجاعچیلار و غارتگرلرین منافعلری ایله ضدیت تشکیل ائدیر. بو اوزدن ده اونلارین غضب و نفرتلرینه سبب اولور.
بو مراجعتنامه نین بیرینجی بندینده بئله یازیلیر: " ايرانين استقلال و تماميتينی ساخالماقالا برابر، آذربايجان خلقينه داخلی آزادليق و مدنی مختاريت وئريلمه ليدير کی، ائده بيلسين اؤزونون فرھنگی يولوندا و آذربايجانين آبادلاشماسی و ترقیسی اوچون عموم مملکتين عادلانه قانونولرينی گؤزله مکله برابر، اؤز سرنوشتينی تعيين ائتسين.(بو ۱۲ شهریور کتابیندا بئله یازیلیب- اورژینال نسخه ده)" و باشقا یئرده تأکید اولوب: " ... امینیک کی، آذربایجانین ترقی و اصلاح اولونماسی ایرانین انکیشافینا سبب اولاجاقدیر. بئله لیکله ده وطن، قولدورلاردان و مرتجع لردن خلاص اولاجاقدیر."
آذربایجان دموکرات فرقه نین بانیلرینین ایلکین باخیشلاری، آذربایجان خالق قورولتایینین سندلرینده ده اؤز عکسینی تاپمیشدیر. همچنین اورادا فردی و اجتماعی آزادلیقلار، وجدان و مطبوعات آزادلیغینا دا اشاره اولونموشدور. ایرانین سیاسی تاریخینده ایلک دفعه اولاراق قادینلارا سئچکیلره قاتیلماق اجازه سی وئریلدی. گئنیش فهله، زحمتکش و کندلی کوتله لرینین، هابئله محلی و اؤلکه داخلی اهالینین محروم زمره سی، ضیالیلار، آزادلیق سئورقوه لر فرقه نین یارانماسیندان سئوینجلری و اونون سیرالارینا قوشولماقلاری، بونلارین هامسی او تشکیلاتین پروگرامینین دوزگون و شرایطه اویغول اولماسینی گؤستریر.
آذربایجان دموکرات فرقه سینین فعاللاری آبان آیینین ۱٩-۲٩-ا قدر آذربایجانین هر یئرینده اعتراضلار و نمایشلر تشکیل ائتدیلر. بو خالق اعتراضلارینین مقصدی " ایالت و ولایت انجمنلرینین" برپا اولونماسیدان عبارت ایدی. بو نمایشلرده آذربایجانین مختلف شهر و قصبه لرینده فرقه رهبرلری و فعاللاری خالق ایچریسینده سئچیله رک مبارزه میدانینا قدم قویدولار. بو ییغینجاقلاردا خالق طرفیندن فرقه نمایندلری سئچیلیب و آبان آیینین ۲٩-دا ۷۲۴ نفر خالق نماینده لری خالق قورولتاییندا اشتراک ائتمک اوچون تبریز شهرینه داخل اولدولار. بو قورولتایدا شاه، باش ناظر و شورا مجلسینین صدرینه آچیق مکتوب یازیلدی. او مکتوبدا آذربایجانا مختاریت وئریلمه سی طلبی ایره لی سورولدو.
۱۳۲۴-جو ایلین آذر آیینین ۶-دا بو قورولتای ایالت و ولایت انجمنلر سئچکیلرینه باشلادی. بو سئچکیلر ۵ گون سوردو. انجمن "آذربایجان ملی مجلسی" آدلاندیریلدی.
قید ائتمک لازیمدیر کی، بو قیسا مدت عرضینده آذربایجان دموکرات فرقه سینین عضولرین سائی تخمینا ۲٠٠مین نفر ایدی.
۱۳۲۴-جو ایلین آذر آیینین ۲۱-ده (۱۲دکابر ۱٩۴۵) ملی مجلس۱٠۱ نماینده عضولردن ۷۵ نفرینین اشتراکی ایله رسمی شکیل ده ایشه باشلادی. ۴۷ یاشلی میرزه علی شبستری مجلسین رئیسی سئچیلدی. مجلس دولتین مختلف ارقانلارینی تعیین ائتدی. وزیرلر هیئتی پیشه وری باش ناظر اولماقلا ۱٠ نفردن تشکیل تاپدی. دولت کابینه سینین ترکیبینده مدافعه و خارجی ایشلر ناظرلری یوخ ایدی.
فرقه نین ایلک قورولتاییندان سونرا سید جعفر پیشه وری ۱۳۲۴-جو ایلین مهر آیینین ۱٠-دا مقاله سینده یازیر: " بیزیم شعارلاریمیز گیزلی و شبهه تؤره دن دئییل، بیز سپاراتچیلیق(تجزیه طلبلیک) و ایرانین اراضی بوتؤولویونه قارشی دوشونجلر له مبارزه ائدیریک.... ایالت و ولایت انجمنلرینین یارادیلماسی بیزیم قانونی حاققیمیزدیر... آتالاریمیز بو حاققی زور، قهر، و غلبه ایله الده ائتمیشلر. (ایندی) بیز اونوغصبکارلارین جایناغیندان چیخارماق ایسته ییریک..."
۱۳۲۴-جو ایلین آذر آیینین ۲۱-ده سید جعفر پیشه ورینین رهبرلیگی ایله ملی دولت آذربایجان ملی مجلیسنده تصدیق اولدو. بو دولت بلافاصله بوتون گوجو ایله زحمتکشلر هابئله محروم اهالینین یاشاییشینین یاخشیلاشماسی اوغروندا مهم سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، مدنی تدبیرلری حیاتا کئچیرمه یه باشلادی. آذربایجان خالقینین مدنیتینین انکشافی یولوندا، خصوصیله آنا دیلینده ابتدائی مکتبدن عالی مکتبه قدر تدریس پروگراملارینی حاضرلاییب همچنین تبریز اونیوئرسیتتینین و پداقوژی اینستوتون یارادیلماسی پروسسینی سرعتلندیردی. اقتصادیات ساحه ده کیچیک و یونگون صنایعدن حمایه ائدرک، تورپاق اصلاحاتی و صنفی شورالارین یارادیلماسینی مسئله لرینی حیاتا کئچیردی. همچنین آذربایجانین بوتون یئرلرینده نظارت کمیته لری، امک قانونلارینینی تصدیق ائیب و ارزاق ماللاریندان وئرگی توتولماق لغو ائدیلدی. همچنین اهالینین سوادلانماسی اوچون تدریس کورسلاری آچیلدی. رادیو، کوتله وی انفرماسیا مرکزلری و چاپخانالار دایر اولوندو. ملی حکومت ایالتین آبادلاشدیریلماسی اوچون اونلارلا پرویتکتلری پلانلاشدیردی. تبریزین مرکزی کوچه سی اسفالت اولوندو. کوچه لره ستارخان، باقرخان و باشقا مشروطه قهرمانلارینین آدلاری وئریلدی. خسته خانالار، کلینیکلر تأسیس ائدیلدی. قوجالار ائوی و اوشاق باغجالاری دایر اولدو. هابئله ملی حکومتین ان مهم اصلاحاتلاریندان بیره ده کندلیلر آراسیندا تورپاق بؤلگوسو ایدی و بو دا کند تصرفاتیندا یئنی اصلاحات سیستمینین گتیریلمه سی و اونون انکشافی دئمک ایدی. گئنیش صورتده یوللارین چکیلیشینه باشلاندی.
۱۳۲۴-جو ایلیل اسفند آیینین ۵-ده تورپاق اصلاحاطی باره ده آذربایجان قزئتی یازدی: " آلنیب-ساتیلان داشینماز خالصه (دولت) سایر نؤع ملکیتلرین سایی اوچ مین پارچا ملکدن عبارتدیر. آذربایجانی ترک ائدن ملی حکومتینین دشمنلرینین ملکلرینین سایی ۴۳۷ اولماقلا، یوخاریداکی استاتیستیکادا قید اولونمامیشدیر. بو تورپاقلاری بؤلوشدورمکله دئمک اولار کی، بیر میلیون کندلی تورپاق صاحبی اولاجاق. بونون آردینجا میانداب(قوشاچای)، خوی، اهر تبریز اطرافی خالصه تورپاقلارین بؤلونمه سینه عائد بیلدیریش نشر اولدو.
ایران پارتیاسینین(حزب ایران) اورقانی اولان جبهه قزئتی ۱۳۲۴-جو ایلین مهز آیینین ٨-ده اؤز باش مقاله سینده بئله یازیردی: " آذربایجان حرکاتی آزادلیق سئور و مترقی بیر حرکاتدیر. آذربایجاندا تورپاق اصلاحاتی حیاتا کئچیریلیر و کندلیلردن وئرگی آلماق لغو اولونور. بوتون بو تدبیرلر آنجاق کندلیلرین حیات طرزینین یاخشیلاشدیرماسی اوچوندور. بیر ایل عرضینده آذربایجاندا ۵٠٠ مکتب، چوخ سایدا خسته خانالار، اونیوئرستت، اوشاق باغچالاری، روحی خسته خانالار تأسیس اولوندو. اونلار اهالینین بیلیک سویه سینی قالدیرماقدا یورولمادان چالیشیرلار. بوتون گوجلری ایله یوللاری دوزلدیب و آسفالت ائدیرلر. اهالینی تهلوکه سیزلیگینی قوروماق اوچون وار قوه ایله جینایکارلیغا و قولورلوغا قارشی امانسیز مبارزه آپاریرلار. آذربایجان ملی حرکاتینین رهبرلری اسکی آزادلیق سئور انسانلاردیرلار. اونلار ذکالی انسانلاردیر..."
او دؤورده کی، انگلتره نین تبریزدکی کونسولو یازیر: " من فرقه رهبرلرینین بعضیلری ایله گؤروشه بیلدیم... ائله نظره گلیر کی، اونلار فهله صینیفینین ماهیر رهبرلریندندیرلر... تورپاق اصلاحاتی ملی- محلی حکومته چوخلو طرفدار و دوست قازاندیراراق، ایشیز کوتله یه ایش یئرلری یارادیلدی. ادارلرده آپاریلان اصلاحاتلار دولتین داها ایشلک اولماسینا سبب اولدو. بو یئنیلیکلر عمومیتله اهالینین دولته رغبتینی آرتیردی.."
عبدالرحمن فرامرزینین قلمی ایله کیهان قزئتی یازیردی: " آیدیندیر کی، دنیانین هر بیر یئرینده باش وئرن بیر حرکات مطلق مرتجع دولت باشچیلاری طرفیندن مختلف افترالارلا دامغالانیر. امینلیکله دئیه بیلرم کی، آذربایجاندا مشروطه حرکاتی باشلایاندا دا دولت باشچیلاری طرفیندن بو حرکات پیسله نیر و افترالارلا دامغالانیردیلار. یادیمدادیر کی، خیابانی و جنگل حرکاتینین رهبری میرزه کیچیک خان دا بئله اتهاملارلا تهمتلنیردی. یعنی مرکزی دولتده حتی مترقی شخصیتلر، او جمله دن، مشیرالدوله ده حرکات باشچیلارینی قولدور و شر آداملار آدلاندیریردی. اما بوگون اونلاری آزادلیق سئور و مجاهد آدلاندیریرلار."
آذربایجانین غیرتلی اهالیسی!
بیز ۲۱ آذر حرکاتینین ۶٨-جی ایلدؤنومو عرفه سینده ییک. آذربایجان و کوردوستان ملی دمکراتیک حرکاتلاری حساس، یعنی فاشیزمین مغلوبیتی گونلرینده غلبه چالدیلار. آوروپا اؤلکه لرینین بیر چوخو فاشیست و ارتجاعچی حکومتینین جایناغیندان خلاص اولدولار. عمومیتله بو اؤلکه لرده ده ملی حکومتلر قورولدو. اونلارین بعضی لرینده سوسیالیزم سیستمی قورولدو.
بئله بیر حساس شرائیطده آذربایجان دموکراتیک حرکاتی کئچمیش مبارزه لر زمینینده یاراندی. بو حرکاتین انکشافی و گئنیشلمه سی اؤلکه ده دموکراتیک و استبدادا قارشی حرکاتیا تکان وئره بیلردی. و بو دا ایرانین استبدادان دموکراتیایا کئچیدینی ابدیلشدیره بیلردی. بو حرکاتین غلبه سی ائله ایلک گونلردن ایراندا بوتون مترقی قوه لر و آزادلیق سئور انسانلار طرفیندن مدافعه ائدیلدی. بو دا مرکزی دولتی آذربایجانین ملی مختار حکومتینی سیاسی حرکات کیمی تانیماغا مجبور ائتدی. ائله بو مسئله ده داخلی ارتجاع و دنیا ایمپریالیزمینی قورخویا سالدی. خانلارین و مرکزی دولتی ال آلتیلاری ۲۱ آذر حرکاتینین ایرلیله مه سینین قارشیسینی آلا بیلمه دیکلری اوچون شاه قوشونلاری بریتانیا و آمریکا دولتلرینین حمایه سی ایله ملی حکومتی دؤویرمک اوچون آذربایجانا وحشیجه سینه هجوم ائتمه یه باشلادی. شاه قوشونلاری آذربایجاندا ائله جنایت تؤره تدی کی، دئمک اولار هیچ بیر اشغالچی اوردو بئله وحشیلیگیه ال وورمازدی.
محمدرضا شاهین دوست و یاردیمچیسی اولان گنئرال حسین فردوست اؤز خاطره لرینده آذربایجانا هجوم ائتمک باره ده یازیر: " شاهین گستریشی اساسیندا اوردو خرجلری ایله علاقه دار اورایا پول چاتدیرماق اوچون آذر آیینین ۲۲-ده تبریزه اعزام اولودوم. تبریز آیروپورتو(طیاره میدانی) هله ده یانیردی. یوللار جسدلرله دولموشدو.گولّه له نن ۲٠٠٠ نفرین سیاهیسینی منه گؤستردیلر."
شاه قوشونلارینین تؤره تدیکلری جنایتلردن علاوه مرتجعلر و خانلارین سیلاحلی دسته لری ده هارادا فرقه عضولرینی و فدائیلری گؤردوکده یئرینده جه اؤلدوروردولر. قورخودان داغلارا، مئشه لره سیغینان تانینمیش فرقه عضو و طرفداشلاری سویوقدان و آجلیقدان اؤلور، یاخود ییرتیجی حیوانلارا یئم اولوردولار. بو آرادا بیر قروپ، اوجمله دن پیشه وری آرازی کئچرک سوئت آذربایجانینا سیغیندیلار.
سونراکی ایللرده مرکزی دولت واسیطه سیله آذربایجان خالقینین سیاسی فعاللارینین اکثریتی عائله لری ایله بیرلیکده ایرانین جنوب و شرق منطقه لرینه سورگون ائدیلدی. گئنیش شکیلده آذربایجان زحمتکشلری و سیاسی فعاللاری توتلاراق حبسه آلیندیلار. بو آختاریشلار و تعقیبلر اوزون ایللر داوام ائتدی. بو سیاست ایسه آذربایجانی سیاسی رهبرلردن و فعاللاردان تمیزلمک مقصدی گودوردو.
شاه قوشونلارینی آذربایجانی اشغال ائتدیکدن سونرا آمریکالی پروکورور(حاکم) ولیام دوگلاس تبریزه گئتدی. او تبریزده اولارکن اؤز مشاهدلرینی بئله یازیر: " ایران اوردوسو، خلاص ائدیجی اوردو آدلاندیریلاراق یول بویو دهشت یاراتدی. اونلار کندلیلرین ساققاللارینا اود ووردولار، اونلارین ناموسلارینا- قادین و قیزلارینا تجاووز ائتدیلر، ایولری غارت ائتدیلر. مال-قارانی اوغورلادیلا. باخمایاراق کی، اوردون مسئولیتی تهلوکه سیزلیگی قوروماق ایدی، اما هئچ بیر عهدلیک گؤتورمه دی. او، قارا جاماعاتی غارت ائدیب، اؤلدوروب و آبادلیقلاری ویران ائتدی.حبسخانالار اهالی ایله دولموشدو. چوخلو دار آغاجلاری میدانلاردا قورولموشدو. میللتچیلرله چوخ پیس داورانیلیردی. دموکراتلارا طرفداش اولان یازیق کندلیلر تحقیر اولونوردولار. قوجا بیر آذربایجان کندلیسی بیزه بئله سؤیله دی: جان و مالیمیز تاپداق آلتیندادیر. بو جان سیخیجی و قانلی حادثه هیچ واخت آذربایجان خالقینین خاطره سیندن سیلینمه یه جکدیر."
آذربایجان اهالیسی قتل عام ائدیلدیکدن سونرا محمدرضا شاه جنایتکارلارین توره تدیگی عمللری تصدیق ائدرک اونلارا اؤز تشکورونو بیلدیردی. بو قانلی حادثه ده هامیدان چوخ وحشیلیک تؤره دن حربیچیلر لیاقت مدالی ایله تلطیف اولوندولار. محلی مرتجعلر، مالیکلر، عشایر و قبیله باشچیلارینین اکثریتی حتی مجلیس نماینده لیگینه تعیین اولدولار. سیمالارینی ده ییشدیریب، ملی حکومت و پیشه وری حرکاتینا قارشی تهمت و افترا دولو سؤزلر یازان ضیالی و ژورنالیستلر شاهلیق سفره سیندن بیر پای آپاردیلار. بئله لیکله ۲۱ آذر حرکاتینی قان دریاسیندا بوغان ارتجاع، استبداد حکومتی و دنیا ایمپریالیستلری شنلیک ائتدیلر.
یئتمیش ایله یاخین ۲۱ آذرحرکاتیندان کئچمه سینه باخمایاراق، هله ده آذربایجان خالقینین آزادلیق سئور ضیالیلاری تام آییقلیقلا ومحکم آدیملارلا تاپدالانمیش ملی حاقلارنین برپاسی اوغروندا اؤز مبارزینی داوام ائتدیریرلر. آذربایجانین مبارز قادین و کیشیلری دوشمنلرین بوتون حیله کارلیقلارینا باخمایاراق اؤز حاقلی ایستکلریندن بیر آندا اولسون ال گؤتورمه میشلر. ایرانین معاصر تاریخینده ائله بیر خالق حرکاتی یوخدور کی، آذربایجانین مبارز اوغول و قیزلاری او حرکاتین اؤنونده باشقا خاقلارلا چیین-چیینه مبارزه آپارماسینلار.
آذربایجان دموکرات فرقه سی سیزی- آذربایجان خالقینین دؤیوشکن و مبارز قادین، کیشیلرینی ۲۱ آذر حرکاتینین ایلدؤنومو مناسبتی ایله تبریک ائدیر، ملی مبارزه نیزده هر بیرینیزه باشاریلار آرزولاییر. شبهه سیز سید جعفر پیشه وری و اونون سیلاحداشلارینین هدف و مقصدلری بیر گون گرجکلشمکله باشقا خاقلارلا بیرلیکده آذربایجان خالقی دا خوشبختلیگه قووشاجاقدیر.
یاشاسین آذربایجان خالقینین ملی-آزادلیق حرکاتیندا شهید اولان انسانلارین خاطره لری!
یاشاسین، آذربایجانین ملی –آزادلیق حرکاتی ۲۱ آذر!
آذربایجان دمکرات فرقه سینین مرکزی کمیته سی
۱۳آذر ۱۳٩۲
