فریدون ابراهیمی ٢٠ عصرین گؤرکملی اجتماعی- سیاسی
خادیملریندن بیری کیمی
حؤرمتلی صدارت، حؤرمتلی تدبیر اشتراکچیلاری،
بیزلر بو گون بورایا فریدون ابراهیمی کیمی بیر شخصیتین وطنپرور سیماسینی آذربایجان خالقینا و خصوصیله اونون گلجه گی اولان گنج نسله تقدیم ائتمک اوچون توپلاشمیشیق
بیر زمانلار مکتبلرده خلق یازیچی‌سی میرزه ابراهیموون "گله جک گون" رومانیندا و شاعره مدینه گولگونون "فریدون" منظومه سینده شرایطه اویغون اولا‌راق گنج نسله، یعنی بیزلره ف. ابراهیمینین شخصیتی، وطنپرورلیگی، آما‌لی، هدفی، اونلارین گئرچکلشمهسی اوغروندا مبارزه سی بدیعی اوبرازلارلا تقدیم اولونموشدو. مستقلیکدن سونرا ایسه آذربایجان رئسپوبلیکاسیندا یارانمیش مناسیب و مونبیت شرایط‌دن استفاده ائدهرک اونون اصل سیماسینی خالقیمیزا، گنجلیگیمیزه تقدیم ائتمک اوچون داها گئنیش، دولغون امکانلاریمیز واردیر. بوگونکو عظمتلی توپلانتیدا ٣ سنتیابر ١٩٤۵- جی ایل تاریخینده تبریزده تأسیس ائدیلمیش آذربایجان دمکرات فرقه سی مرکزی کمیته سینین (آدف م ک) عضوو، ١٩٤۵- جی ایلین دکابر آیینین ١٢- ده (٢١ آذر گونو) آچیلمیش آذربایجان ملی مجلیسینین نماینده‌سی و همین گونده ده یارادیلمیش آذربایجان ملی حکومتینین ٢٧ یاشلی گنج باش پروکورورو فریدون ابراهیمینین اجتماعی- سیاسی شخصیتی باره ده سؤز دئمک مسئولیتی منه هواله اولوندوغوندان غرور دویورام. بو اعتیمادا گؤره کونفرانسین تشکیلات کمیته‌سینه، ایرانلی مهاجرلر جمعیتینین رهبرلیگینه، آذربایجان دمکرات فرقه سینین مرکزی کمیته‌سینه و صدرینه درین صمیمیتله تشکورلریمو بیلدیریرم.
ف. ابراهیمینین شخصیتی و سیماسینی تانیتماق اوچون اونون "آذربایجان دانیشیر... افتخارلی تاریخیمیزدن بیر نئچه پارلاق صحیفه" و "صلح اوغروندا" کیتابلارینا موافیق اولا‌راق اؤن سؤز عنوانیندا یازدیغیم "فریدون ابراهیمی – آذربایجانین دانیشان دیلی"، "فریدون ابراهیمی و آذربایجانچیلیق" باشلیقلی مقاله‌لریمده اوخوجولارا ممکن اولان قدر معلومات وئریلمیشدیر. همین کیتابلار حاضردا قارشینیزدا‌دیر.
اونا گؤره ده بورادا ف. ابراهیمین ٢٠ عصرین گؤرکملی اجتیماعی- سیاسی دولت خادیمی کیمی یئتیشمه‌سی شرط‌لریندن و فعالیتیندن ییغجام شکیلده بحث ائتمک ایستهردیم.
ف.ابراهیمینین ایران آستاراسیندا یاشایان باباسی میرزه آغابالا دؤورونون تانینمیش و تجروبه‌لی تاجیرلردن اولموشدور. تورکمنستاندان توتموش قفقازداکی شهرلره کیمی ایران ماللارینی گؤندرهر و اورا‌داندا دا ایرانا روسیا منشأ‌لی ماللار گتیرهردی. میرزه نین بئش اؤولادینین هامیسی تحصیل گؤرموش و اؤزو ده بونون اوچون اونلارا مادی- معنوی جهتدن هر جور دستک گؤسترمیشدیر. همین ۵ اؤولاددان بیری فریدونون آتاسی غنی اولموشدور. غنی ابراهیمی اؤز آنا دیلی اولان آذربایجان دیلیندن باشقا فارس، عرب، روس و فرانسیز دیللرینده سربست دانیشا، یازا و اوخویا بیلیردی. او، آستارا کیمی کیچیک بیر شهرده ان ساوادلی آداملاردان بیری اولماقلا یاناشی، مستقل فکر صاحبی و عینی زماندا دا درین مطالعه قابیلیتینه مالیک بیر اینسان ایدی.
غنی آتاسی ایله بیرلیکده اوزون مدت دفعه لرله باکیدا و قفقازین بیر چوخ شهرلرینده اولموشدو. او، بو منطقهده بورژوازیانین، خصوصیله باکیدا و اطرافیندا نئفت صنایعسینین سرعتلی انکیشافینین، عینی زماندا دا بئله بیر جمعیتده صنفی قارشیدورمانین، زحمتکش کوتله‌نین حدسیز و عدالتسیز استثمارینین، اونلارا قارشی غیری اینسانی مناسبتلرین، بورایا کسبکارلیغا گلن ایرانلیلارین آغیر گذرانینین، دؤزولمز ایش و یاشاییش شرایط‌لرینین شاهیدی اولموشدور. غنی ابراهیمی باکیدا یئرلی تاجیرلر، سیاسی ضیا‌لیلار، فعله و زحمتکئشلر آراسیندا تبلیغات ایشی ایله مشغول اولان سوسیال- دمکرات پارتیاسینین عضو‌لری ایله تانیش اولور، گئت- گئده اینسانلارین آزادلیغی، اونلارین حقوقلارینین قورونماسی و تأمین ائدیلمه سی اوغروندا داواملی اولا‌راق جانلارینی بئله اسیرگمهدن چالیشان انقلابچی و مبارز اینسانلارلا داها یاخیندان تانیش اولور، نهایت اونلارین آمال، هدف و سیاسی- اجتماعی برنامه لرینی اؤزونونکو حساب ائدهرک اونلارا قوشولور، روسیادا باش وئرن اوکتیابر انقلابیندان سونرا آستارا و اونون اطرافینداکی اها‌لی آراسیندا تبلیغات و تشویقات ایشی ایله مشغول اولور، خلقی درهبئیلیگه، حاکم دایره‌لرین استبداد رژیمینه، خارجیلرین اؤلکه‌دکی نفوذونا قارشی مبارزه یه سسلییر.
اوکتیابر انقلابیندان سونرا قفقازین مختلف شهرلرینده، خصوصیله ده باکیدا ایرانلی ضیا‌لیلار و فعلهلر آراسیندا فعالیت گؤسترن، ایران مشروطه انقلابینین مغلوبیتیندن و بیرینجی دنیا محاربهسیندن سونراکی ایللرده ده اؤز فعالیتینی قورویوب ساخلایا بیلمیش ایرانلیلارین "اجتماعیون عامیون" پارتیاسینین رادیکال قانادی "عدالت" پارتیاسینی تشکیل ائتدی. غنی ابراهیمی ده بو پارتیانین آستارا شهریندهکی شعبه‌سینی یاراتدی و اونون فعالیتینی چوخ نظا‌ملی و مدئرن بیر شکیلده تشکیل ائتمهیه نایل اولدو.
١٩٢٠- جی ایلین ایون آییندا "عدالت" پارتیاسینین انزه لی شهرینده کچیریلن ١-جی قورولتاییندا همین پارتیانین ایران کمونیست پارتیاسینا چوریلدیگی اعلان اولونور، غنی ابراهیمی ده بو پارتیانین ان فعال عضو‌لریندن بیرینه چئوریلیر.
رضا خان ایراندا حاکمیتی اله آلدیقدان، استبداد رژیمینی برقرار ائتدیکدن سونرا پارلامئنتده سیاسی دایره لرین "قارا قانون" آدلاندیردیغی چوخ سرت و شووینیست مضمونلو بیر لایحه نی قبول ائتدیرمه یه نائل اولور. بو قانونا گؤره ایراندا ملی قوه لرین بوتون نوع فعالیتلری قاداغان ائدیلیر، اؤز مرام و ایستکلرینی تبلیغ ائتمک ایسته ین شخصلر اوچون ایسه ٣ ایلدن ١٠ ایلدک آزادلیقدان محروم ائتمه جزاسی تعیین اولونور. بو قانون تصدیق اولوندوغو گوندن بوتون اؤلکه نی باشدان- باشا توتاتوت و حبسلر دالغاسی بورویور. همین دالغا سرحد منطقهسینه یئرلشن کیچیک آستارا شهرینه ده یئتیشیر.
غ. ابراهیمی ده اینسانلق، قارداشلیق، برابرلیک، ظلمکار طبقه نین اولمادیغی بیر دنیا یاراتماق اوغروندا مبارزه‌سینه و سیاسی فعالیتینه گؤره حبس ائدیله رک زیندانا سالینیر. او بوتون ایشگنجه لره مردلیکله سینه گریر، اراده سینی قورویا بیلیر. اونون یئگانه ناراحاتلیغی و تشویشی یالنیز اؤینده اولان پارتیا سندلرینین، گیزلی آدلارلا فعالیت گؤسترن پارتیا عضو‌لرینین اونون اؤینده کی سندلر آراسیندا اؤز دست خطی ایله یازدیغی آد و سیاحیلارینین اولماسی ایله باغلی ایدی.
اؤینده کی سندلرین تاپیلدیغی و اینجهلندیگی تقدیرده داها ٦٠-٧٠ نفر مسلکداشی زیندانا دوشه، بیر سؤزله، آستارا تشکیلاتی آشکارلانا بیلردی. بئله بیر ایشین باش وئرمه‌سین‌دنسه، غنی اؤلمهگی داها اوستون توتور. او انتهار ائتمک فیکرینه دوشور. اوتاقدا اولان نئفت لامپاسینین فیتیل یئرینی آچیر، نئفتی تامایله اوزهرینه تؤکوب اؤزونو اودلاییر. کئشیک‌چی‌لر اوتاغا داخیل اولوب اونو بوروین آلووو سؤندورمه‌یه نایل اولورلار. آغیر یانیق خسارتی آلان غنینی فایتونلا شهرده اولان یئگانه خسته‌خانایا چاتدیریرلار. گؤزونو آچدیقدا خانیمی فاطمه شیروانینی و بؤیوک اوغلو فریدونی باشینین اوستونده گؤرن غنی درحال "اؤی آختاردی‌لار؟"- دئیه سوروشور. خانیمی جاواب وئریر کی، "بلی، آختاردی‌لار، اما بیر شئی تاپا بیلمه‌دی‌لر، اللری اتک‌لرین‌دن اوزون گئری قاییتدی‌لار. چونکی من و فریدون مأمورلار گلمهمیش‌دن اؤنجه اؤی یاخشیجا آختارمیشدیق."
ائله بو زامانلاردان باشلایا‌راق فریدون قغنی اوغلو ابراهیمینین حیات یولو معین اولونور. او قارشی‌داکی حیاتیندا رضا خانین چوخ سرت و شدت‌لی بیر شکیلده حیاتا کئچیردیگی کور ملتچیلیک سیاستی و فارس شووینیزمی ایله راستلاشیر. آذربایجانلی‌لارا قارشی آیری- سئچکیلیک سیاستینین و ملی ظلمون، بیر ملتین محوه دوغرو سوروکلندیگینین جانلی شاهیدی اولور.
١٩٤١- جی ایلین آوقوست- سنتیابر آیلاریندا ایراندا رضا شاه دیکتاتوراسینین داغیلماسی ایله خالقین مختلف طبقه لری عدالتسیزلیگه، ملی ظلمه قارشی مبارزه یه قالخدیغی، آیاقلار آلتینا آتیلمیش و ازیلمیش حقوقلارینین برپاسینی ایستدیگی، نتیجه ده مترقی سیاسی پارتیا و تشکیلاتلار فعالیت آزادلیغی، میتینقلر و نماییشلر کچیرمک، مطبوعات نشر ائتمک کیمی بیر سیرا دمکراتیک آزادلیقلار الده ائتدیگی بیر شرایطده تهران اونیوئرسیتئتینین حقوق فاکولته‌سینه قبول اولان ف. ابراهیمی ایران خلق پارتییاسینین سیرا‌لارینا قوشولور، ١٩٤٣- جو ایلدن س. ج. پیشه ورینین تأسیس ائتدیگی "آژیر" قزئتی ایله امکداشلیغا باشلاییر، اؤز مقاله لرینده امپریالیزمی و اونون یئرلی ال آلتیلارینی افشا ائدیر.
ف. ابراهیمینین گونون اجتماعی- سیاسی مسئله لرینین تحلیلینه حصر اولونموش چوخلو سایدا مقاله لری آردیجیل اولا‌راق ای . خ .پ- نین رسمی اورقانی "رهبر"، آنتی‌فاشیست "مردم"، فعله و زحمتکئشلر بیرلیگی مرکزی شوراسینین اورقانی "ظفر" قزئتلرینده، آذربایجاندا چیخان "خاورئ نوع" (یئنی شرق) و "آذربایجان" کیمی مترقی و دمکراتیک مطبوعات اورقانلاری صحیفه لرینده چاپ اولونموشدور.
ف. ابراهیمی ده آتاسینین یولونو گئده رک اؤز آنا دیلی ایله یاناشی فارس، فرانسیز و عرب دیللرینی مکمل اؤیرهنیر و بونونلا دا هرطرفلی مطالعه امکانلارینا مالیک اولور. آذربایجانا و آذربایجانلی‌لارا قارشی آیری- سئچکیلیک سیاستی یئریدن فارس شووینیستلرینه اساسلی و توتارلی جاوابلار حاضرلاماغی، آذربایجان تاریخینی، آذربایجان‌لی ملی وارلیغینی، کیملیگینی، مدنیتینی، ملی- معنوی دهیرلرینی ان گوجلو سلاح کیمی اونلارا قارشی استفاده ائتمهگی قارشیسینا مقصد قویان ف. ابراهیمی چوخ بؤیوک جدی- جهدله حسن پیرنیانین قدیم ایران تاریخینه عاید اثرلرینی، ژوستین پراشئکین "میدیا و ایران" کیتابینی، ژولیوس اوپپئرت، هوگو وینکلئر کیمی عالیم‌لرین منطقه دؤولت‌لرینین قدیم تاریخینه عاید تدقیقات‌لارینی درین‌دن مطالعه ائدیر، مشهور شرق‌شوناس عالیم آکادئمیک بارتولدون آذربایجانین ایکی مین ایلدن چوخ تاریخه مالیک اولدوغو فیکری ایله تانیش اولور، مشهور دیلچی عالیم آکادئمیک ماررین "آذربایجان" سؤزونون منشعی باره‌ده موقعینی اؤیرهنیر.
عینی زاماندا دا آردیجیل مطالعه و تدقیقاتلار آپاران ف. ابراهیمی یالنیز ایرانین قدیم تاریخی ایله دئییل، عینی زاماندا یونانیستان، روما، سوریا، مصر، عربستان، هندوستان و بو کیمی مهم اؤلکه لرینین تاریخ و مدنیتلری ایله ده تانیش اولور، ایرانداکی مادلار، اهمنیلر، اشکانیلر و عینی زاماندا یونانیستانداکی سئلئوکیلر کیمی سولاله لر باره ده ایلک منبعلر اساسیندا معلوماتلار الده ائدیر، اونلاری توتوشدورماق، مقایسه ائتمک و بونلار آراسیندا اؤز ملی دهیرلرینی، وارلیغینی و کیمیلیگینی دقیق معین ائتمک، اونلاری اوخوجوسونا تقدیم ائتمک امکانی قازانیر.
فریدون ابراهیمی ملی کیملیگیمیزله، ملی وارلیغیمیزلا باغلی خصوصیتلری قیسا شعورلو عمرونون هر آنیندا اؤزو ایله داشیدی، نومونه کیمی اورتایا قویدو، دیگرلرینه آشیلاماغا چالیشدی و نهایتده، بونلاری داشیماق مسولیتینی گله‌جک زامان و نسیل اوچون ان گؤزل نومونه کیمی یادیگار قویوب گئتدی.
١٩٤٥- جی ایلین ماییندا تهران اونیوئرسیتئتینین حقوق فاکولته سینی بیتیردیکدن سونرا ایران خارجی ایشلر ناظرلیگی و “"اطلاعات" قزئتی طرفیندن جدی شکیلده ایش تکلیفی آلان ف. ابراهیمی خالقینا خدمتی اؤزونون اساس وظیفه سی حساب ائدهرک بو تکلیفلری قبول ائتمهمیش و اؤز آنا یوردو آذربایجانا قاییتمیش‌دیر. اونون آدف اورقانی "ربایجان" قزئتین‌دکی میللی مدنیتیمیز، تاریخیمیز باره‌ده مقاله‌لری آذربایجان خالقینین ملی قورور حیسسی‌نین اویانماسیندا مهم رول اوینامیشدیر. او، اؤزونون آذربایجانلا باغلی یوخاریدا آدینی چکدیگیم ایکی شاه اثرینی – "آذربایجان دانیشیر..." و "صلح اوغروندا”" آدلی اثرلرینی محض "آذربایجان" قزئتی واسطه‌سیله ایرانین و دونیانین بیر چوخ خالق‌لارینا تقدیم ائتمکله داخیل‌دکی و خاریجدکی دوشمن‌لریمیزه، فارس شووینیستلرینه، "ساپی اؤزوموزدن اولان بالتا‌لارا" دیشسیندیریجی جاواب وئرمیش و گله‌جک نسیل‌لریمیز اوچون شرفلی قهرمانلیق تاریخیمیزی، میللی کیملیگیمیزی آچیب گؤسترمیشدیر.
"آذربایجان دانیشیر..." کیتابینین مقدمه‌سینده بو توپلونون ترتیب اولونماسی باره‌ده اصل مقصدینی شرح ائدن ف.ابراهیمی یازیر: "بو خاطره‌لری یازماقدا ایلک مقصدیم بودور کی، تئهران بوشبوغازلارینی یئرینده اوتوردوم. ایکینجی‌سی، آزادلیقسئور و افتخارلی میللتیمین حقوقونو، تاریخینی و پارلاق مدنیتینی مدافعه ائتمکله گؤستریم کی، او کیم‌دیر، تاریخی کئچمیشی ندیر و اولو بابا‌لاری کیم‌لر اولوب و اؤز ملی حیثیتلرینی قوروماق اوچون هانسی فداکارلیق‌لاری ائتمیش‌لر؟ ایستهییرم کی، آزاد و دئموکراتیک بیر جمعیتده اؤزونه عاید یئرینی و موقعینی الده ائتمک اوچون آیاغا قالخمیش آذربایجان میللتی‌نین حقیقی کیملیگینی بوتون دونیایا بیلدیرم”.
ف. ابراهیمی آذربایجان ملی حکومتی (آم ح) ترکیبینده باش پروکورور کیمی اوزهرینه قویولموش مسئولیتی سونا کیمی لاییقینجه یئرینه یئتیردی. حکومتین و مجلیسین قبول ائتدیگی بوتون پروقرام، قانون و گؤستریش‌لرین هامیسی، دئمک اولار کی، ف.ایراهیمی‌نین تفکور سوزگجیندن کئچدی، میللی و شخصی منافعلر نظره آلینماقلا، برابرلیک و عدالت پرینسیپ‌لری قورونماقلا قبول و ایجرا ائدیلدی. ایجرا اوزهرینده تام دؤولت نظارتی برقرار اولوندو، مأمور اؤزباشینا‌لیغینا، درهبئیلیگه سون قویولدو. آم ح-یین تشکیلینه قدر ایسه "آذربایجان " قزئتینده بوتون حقوقی مسئله‌لر ف.ابراهیمی طرفیندن شرح ائدیلیر، هر کسین کونستیتوسیا حاقی ساده و آنلاشیق‌لی بیر دیلده ایضاح اولونوردو.
ف. ابراهیمی نه اینکی تجروبه‌لی بیر یازیچی و مشهور حقوقشوناس، عینی زاماندا دا کامیل بیر دیپلومات ایدی.
ف.ابراهیمی پاریس سوله کونفرانسینا یولا دوشدوگو گوندن قایی‌دانا کیمی اورا‌داکی فعالیتینده، آذربایجانا گؤندردیگی حسابات‌لاریندا، "آذربایجان" قزئتینده بو کونفرانس باره‌ده "صلح اوغروندا"” باشیغی آلتیندا چاپ ائتدیردیگی سیلسیله یازی‌لاریندا دا آذربایجانی، اونون خالقینی، میللی وارلیغینی، قوردوغو میللی حکومتین اصلاحات‌لارینی، آذربایجانچیلیق ایدئیا‌لارینی اؤزو اوچون اساس فعالیت خطی کیمی قبول ائتمیش و سون نفه‌سینه کیمی ده بو پرینسیپ‌لره صادق قالمیشدیر.
پاریس صلح کونفرانسیندا ایرانین مطبوعات نماینده‌سی صیفتیله اشتراک ائتمک اوچون تهراندان پاریسه سفرینی رسمیلشدیرن زامان ایران خاریجی ایشلر نازیرلیگینده تبریز پولیس اداره‌سینده آذربایجان دیلینده پاسپورت آلدیغینا گؤره فرانسا ویزاسی، ائله‌جه ده یولوستو کئچیب گئدجهگی سوریه، اردن، لبنان، فلسطین و مصر کیمی اؤلکه‌لرین ترانزیت ویزا‌لارینی آلماق ایشینده ف.ایبراهیمی جدی چتین‌لیک‌لرله اوزلهشیر. بئله کی، ایران خین-ده "آذربایجان دیلی رسمی دیل دئییل"-دئیه‌رک ویزا وئرمکدن امتناع ائدیرلر. پاسپورت اداره‌سی‌نین رئیسی جناب اردشیری قارشییندا دانیلماز دلیل کیمی آذربایجان دیلی‌نین تانینماسی باره‌ده ایرانین قوامالسلطنه حکومتینین آذربایجان باره‌ده ٧ ماده‌دن عبارت بیاننامه‌سی‌نین ٣-جو (آدف م ک اورقانی "آذربایجان" قزئتی، ٢٧ اوردیبهشت ١٣٢۵/١٧ مای ١٩٤٦) و ١٣ ایون ١٩٤٦-جی ایلده تبریز شهرینده آذربایجان ملی حکومتی و قوامالسلطنه دولتی آراسیندا آراسیندا امضاءلانمیش مقاویله‌نین ١٢-جی (آدف م ک اورقانی ”آذربایجان" قزئتی، ٢٦ خرداد ١٣٢۵/١٦ا ایون ١٩٤٦) ماده‌سینی قویان ف.ابراهیمی نهایت گؤستریلن دولت‌لرین سفیرلیک‌لرینه نوتا‌لارین حاضیرلانیب گؤندریلمه‌سینه نایل اولور و بو باره‌ده نتیجه اولا‌راق یازیر: "...اورادا دا آذربایجان دیلی اؤز مؤوجودیتین‌دن مدافعه ائدیب قالیب چیخدی."
٧ آوقوست ١٩٤٦-جی ایل تاریخینده یولوستو مصرین پایتختی قاهره‌یه یاخین هئلیو پولیس آدلی یاشاییش منطقه‌سینده موقتی دایانان ف.ابراهیمی فرصتدن استفاده ائدهرک مصر اهراملارینی گؤرمه‌یه گئدیر. اورادا جاوان مصرلی ضیا‌لی‌لارلا گؤروشوب صحبت ائدیر، اونلارا آذربایجان ملی حکومتین اصلاحاتلاری، آذربایجان خالقینین بؤیوک حرکاتی، کندلی‌لر آراسیندا یئر بؤلگوسو مسئله‌سی، اونیوئرسیتئت تأسیسی و خصوصیله تبریز رادیوسونون تشکیلی باره‌ده معلومات وئریر و بو خبرلرین اونلاری جدی صورتده ماراقلاندیردیغینین شاهیدی اولور. "صلح اوغروندا@ آدلی قئیدلرینده ده بو مسئله‌یه اشاره ائدهرک یازیر: "خالقیمیزین آزادلیق وعده‌سی وئرن نداسی بوتون یاخین شرق اؤلکه‌لرینی بوروموش و پیرامیدا(اهرام) اتک‌لرینده اؤز وطنی‌نین حقیقی آزادلیغینی آرزو ائدن مصرلی جاوانا مبارزه درسی اؤیرتمیش‌دیر."
پاریس صلح کونفرانسی باره‌ده فریدون ابراهیمی‌دن آردیجیل، ایضاحلی، دوغرو و دوزگون معلومات آلان س.ج.پیشهوری ٣ سنتیابر ١٩٤٦-جی ایل تاریخینده آدف-نین تأسیس اولونماسینین بیر ایللیگی مناسبتیله تبریز تئاتر سالونوندا تشکیل اولونموش بایرام مراسیمیندکی نطقینده بؤیوک بیر فخرله دئییر: "ایندی صلح کونفرانسیندا یاخین شرقده یوخ، بلکه الجزایر و تونیسدن گلن مطبوعات نماینده‌لری ده بیزیم نماینده‌لره دئمیشلر کی، اونلار دا بیزیم بؤیوک ایشیمیزی آلقیشلاییرلار."
ف.ابراهیمی پاریسده کونفرانسا اولدوغو مدتده فرانسانین مستملکه‌سی اولان اؤلکه‌لرین استقلالیت و آزادلیق حرکاتی رهبرلری و نماینده‌لری ایله علاقه یارا‌دیر، اونلارلا دانیشیقلار آپاریر، فیکیر مبادیله‌سی ائدیر. او، بو دانیشیقلار باره‌ده بئله یازیر: "... من بیر دئموکرات قزئت یازیچیسینین واسطه‌سی ایله مراکئشین استقلال پارتیاسینین نماینده هئیتی ایله تانیش اولدوم. ... بیز بیر ساعتدان چوخ صحبت ائتدیک. آذربایجان حرکاتی حاقیندا گئنیش معلوماتلاری وار ایدی. اما تعجب ائدیردی‌لر کی، بیر مسلمان ملتی عرب دولتلری لیقاسینین کؤمکلیگی اولما‌دان نئجه اؤز آزادلیغینی الده ائتمهیه موفق اولموشدور. عرب دولتلری لیقاسی اونلارین نظرینده بؤیوک بیر ملی قوه کیمی گؤرونوردو و اونا گؤره بئله دوشونوردولر کی، بوتون مسلمان خالقلارینین نجاتی بو قوه‌دن آسیلیدیر. من عرب دولتلری لیقاسینین نه اولدوغونو و حقیقی ماهیتینی اونلار اوچون ایضاح ائتدیم و دئدیم کی، هر بیر ملت حقیقی آزادلیق الده ائتمک و اؤز مقددراتینا صاحب دورماقدان اؤترو فقط بیر قوه‌یه سؤیکنمه‌لی‌دیر. او دا ملتین بیرلیگی و بو بیرلیکدن عمله گلن قوه‌دیر."
١٣ ایون ١٩٤٦-جی ایل تاریخلی تبریز- تهران مقاویله سینین شرط‌لرینی پوزان ایران شاهینین قوشونلاری خیانتکارجاسینا آذربایجان اوزهرینه هوجوم چکرکن فیریدون ابراهیمی آدف م ک- نین بیناسیندا آز بیر دسته و سلاحلا اونلارلا اوز-اوزه دایاندی، ملی غرور و منلیک قرارگاهینی سون گولله‌سینه قدر ووروشا‌راق مدافعه ائتدی و اسیر دوشدو.
زنداندا قالدیغی ٦ آی عرضینده آتاسی غنی کیمی آغیر ایشگنجه لره معروض قالان، بوتون بو چتینلیکلره دؤزن ف. ابراهیمی فخرله دئییردی: "من اؤز عمرومو آذربایجان زحمتکئشلرینین و بوتون ایرانین آزادلیغی، سعادتی یولوندا صرف ائتمیشم. بو زامان ایچری‌سینده چالیشدیم کی، اؤز وظیفهمی شرفله یئرینه یئتیریم. من خالق مبارزه‌سی‌نین شعله‌لری ایچری‌سینده تربیه اولونموشام. بو اوزدن ده اؤزومو خالقا خدمتده بورجلو بیلیرم و مقدس مبارزه یولونو توتدوغوم اوچون فخر ائدیرم."
ساتقین شاه رژیمینین تشکیل ائتدیگی محکمه‌ده اؤزونو مدافعه ائدن ف.ابراهیمی دئمیشدی: "... گون گله‌جکدیر کی، بوتون ایران خالقینی اؤز حقوقلاریندان مهروم ائدن‌لر، اونلارین مدنیت و ملی غرورلارینی تاپدالایان‌لار، اؤز جیبلرینی و کیسه‌لرینی قیزیللا دولدورماق خاطرینه زحمتکئش اینسانلاری استثمار ائدن‌لر خالق قارشی‌سیندا تؤرتدیک‌لری خیانت و جینایت عمللرینه گؤره جاواب وئرمه‌یه مجبور اولا‌جاق‌لار."
ف.ابراهیمی ١٩٤٧-جی ایلین ٢٣ مای گونونون سحری ساعت ٤-ده تبریزین ستارخان خیابانیندا، "گولوستان" باغینین قارشیسین‌داکی میداندا اعدام اولوندو. کندیر بوینونا سالینمامیشدان اؤنجه جللادلارین جکیج ضربه‌سی کیمی فرقینه واردیقلاری اوجا سسله دئدی:
"یاشاسین آذربایجان! یاشاسین آزادلیق! محو اولسون استبداد! یاشاسین ایران خالقلارینین بیرلیگی!"
اصلینده اونون اؤلوم آیاغیندا سؤیلهدیگی بو سونونجو شعاری ٢١ آذر حرکاتینین مغلوبیت سببینی شرح ائدن اساس سبب و گلجهگین فعالیت پروقرامی ایدی. بئله کی، بو شعار ١٩٤٧-جی ایلین فئورالیندا باکیدا آذربایجان آذربایچان کمونیست پارتیاسی مرکزی مکیته سینده باقروف ایله گؤروشو زامانی آدف صدری س.ج.پیشهوری‌نین ١٩٤۵-١٩٤٦-جی ایللر دئموکراتیک حرکاتین مغلوبیت سببی باره‌ده سؤیلهدیگی فیکیرله اوست-اوسته دوشوردو. اوندا پیشهوری دئمیشدی: "٢١ آذر حرکاتینین اساس سهوی و مغلوبیت سببی آذربایجان دئموکراتلارینین لازیم اولان سویه‌ده ایرانلا آذربایجانین و ایرانلیلارلا آذربایجانلیلارین آیریلماز و سارسیلماز بیرلیگینه آرخالانماماسی ایله باغلی ایدی." ف.ابراهیمی بو گؤروشدن تام خبرسیز ایدی، اما او دا پیشهوری کیمی دوشونوردو، حقیقتلری اولدوغو کیمی اورتایا قویوردو.
روحو شاد اولسون. چیخیشیمی آذربایجانین آزادلیغی، ملی و دمکراتیک حقوقلاری اوغروندا مبارزه آپاریب شهید اولموش ش.م. خیابانینین مشهور کلاملاری ایله بیتیرمک ایستهییرم:
"ای اؤلمز آذربایجان، باشینی اوجا توت، یاشا و ابدی وار اول!"
دقتینیزه گؤره تشکور ائدیرم.
