ترجمه­ ای-حال

س.ج.پيشه ­وری (جوادزاده خالخا‌لی)

آذربایجان خالقی‌نین صداقتلی و فداکار اوغلو س.ج.پيشه­ وری  (خالخا‌لی) اؤزونون بوتون حیاتینی ایران زجمتکش کوتله‌لری‌نین نجاتی یولوندا گئدن بؤیوک مباریزه ایشینه حصر ائتمیش، گورکملی انقلاچی، ایران کومونیست فیرقه‌سی‌نین بانی‌لرین‌دن بیری، آذربایجان دموکرات فیرقه‌سی‌نین رهبری و آذربایجان میللی حکومتی‌نین باشچی‌سی اولموش‌دور.

س.ج.پيشه­وری‌نین حیات و فعالیتی ایران زحمکش کوتله­‌لری‌نین ارتجاع و امپریالیزم عليهینه مباریزه‌سی تاریخی ایله، ایران کومونیست فیرقه‌سی‌نین شانلی تاریخی ایله سیخ صورتده باغلی اولموشدور. او، ایران زحمتکش‌لری عائله‌سینه منسوب اولموش، ایرانلی فعله‌لر داخیلینده بویا باشا چاتیب یئتگینلشمیش، ایران کومونیست فیرقه‌سی سیرا‌لاریندا تمکینلی انقلابی  مباریزه مکتبی کئچمیش، اؤلکه‌نین آزادلیغی اوغروندا گئدن شدتلی دؤیوش‌لر جریانیندا متینلشه‌رک تجروبه‌لی رهبر، بویوک فیرقه و دؤولت خادیملیگینه قدر یوکسلمیش‌دیر. …

Read more

Read more

باکیدا یاشایان ایرانلی بیر مهاجرله دانیشیق

هله ده اینام یاشادیر

دانیشیغی آپاران: ایبیش

کئچمیش یوزایللیک ده آذربالیجاندان معین اجتماعی و سیاسی سببلر اؤزره، مهاجرت آخینی اؤلکه دن خارجه باش وئرمیشدیر. هر مهاجرت دؤورونؤن اؤزونه مخصوص سببلری، مهاجرت ترکیبی و مهاجر طالعی اولموشدور. بو گؤن ده آذربایجان جمهوری سینده یاشایان قدیم مهاجرلردن بیری دکتر «عادله خانیم چرنیک بلند»دیر. ١۵ یاشیندا اردبیل شهریندن اجتماعی مبارزه یه قوشولان عادله خانیم، بوگون ٩٠ یاشینا چاتماق اؤزره دیر. عادله خانیمین مهاجرت دؤوروندن خاطره لرینی ائشیتمک اؤچون، اونونلا  باکی شهرینده آپاردیغیمیز اطرافلی دانیشیغیمیزین خلاصه سینی تقدیم ائدیریک.

عادله خانم، سیز یئنی یئتمه یاشلارینیزدا سیاسی مهاجرته مجبور اولدونوز. اؤنجه بو یاشدا سیاسته قاتیلماغینیزین سببلریندن دانیشین.

١٣٢٤- جی ایلده آذربایجاندا ٢١ آذر نهضتی نین نتیجه سینده ملی حؤکومت یاراندی. او ملی حکومت دؤورونده بوتون او زامانکی جوان لار ک…

Read more

۲۷ دی  ( ۱۷ ژانویه ) مدینه گلگون  دوغوم گونو

 علی اکبرزاده مدینه نورالله قیزی ( مدینه گولگون ) آذربایجان خانیم شاعیری دیر . مدینه خانیم 

 گولگون 1926-جی ایل ژانویه نین 17-سینده باکی شهرینده آنادان اولموشدور .

ابتدایی مکتبی باکی دا بیتیریب 1938-جی ایلده آیله سیله بیرلیکده  اردبیل شهرینه کوچوبلر . سونرا تبریز شهرینده یاشامیش . 1945 و 1946-جی ایللرده  آذربایجان میللی حرکتینین فعال ایشتیراکچیسی اولوبدور و عومور بویوشعرلریله بو اینقلابین جارچیسی  کیمی اولوبدور . مدینه خانیم گولگون آذربایجانا چوخ  باغلی اولدوغو اوچون اوغلونون آدینی دا آراز قویوب دور و تبریز حاقیندا چوخلو حسرت شعرلر یازیب مدینه خانیم گولگون دن “تبریزین باهاری ” ، ” ساوالانین اتکلرینده ” ، ” صولحون سسی ” ، ” یادگار اوزوک ” ، ” تبریز قیزی ” ، ” دونیامیزین صاباحی ” ، ” دورنالار قایداندا ” ، ” دونیا شیرین دونیادیر ” ، ” یورا بیلمز یوللار منی ” ، ” کونلومو اومودلر یاشادیر ” و اونلارجا دیگر شعر کیتابی درج اولونموشدور .کی بو کیتابلارین باشلیق لاریندا انسان آزادلیغی و تبریز حسرتی یئر آلیرمدینه گولگون ، آذربایجانین میلی حركاتی‌نین دؤورونده ، اؤز‌ل‌لیك‌له میلی حؤكومت زامانیندا آذربایجانین گؤركملی موباریز و مدنی قادین‌لاریندان اولموشدور. او خوصوصی ایله « آذربایجان» قازئتی‌نین موخبیری اولان زامان دورلو خیدمت‌لر گؤسترمیشدی. مدینه خانیم هله قادین‌لار كولوبونون رهبرلریند‌ن سایا گلیردی.ائله بو زامان‌لاردا ایدی كی میلی مجلیسده، او مجلیسین وكیلی ، اولو شاعیر و چالیش…

Read more

آرخیو‌دن تانیلان “ ٢١ آذر” مدا‌لی

حیات یولداشیم زینب موسی ‌زاده جبار قیزی، الیازما‌لاریمی، کتاب آرخیویمی آراشدیرارکن نئچه ایللردی آختاردیغیم مدا‌لی تاپیر. آرخیو‌دن تانیلان نئچه ایللرین حسرتیندن سارالمیش، سولموش “٢١ آذر مدا‌لی و وثیقه‌ سی. وثیقنی آچیب سولوخموش یازیلاری اوخویوروق.

جبار موسی اوغلو موسی زاده ١٩٤٥-جی ایل تاریخده وئریلیب. “آذربایجان ملی حکومتینی اله گتیرمکده شرکت ائتمه ‌سینه گؤره آذربایجان مجلیسی، آذربایجان مجلیسی ملی طرفیندن “٢١ آذر” مدا‌لی ایله طلتیف  اولونوب.

آذربایجان مجلس ملیسینین رئیسی شبستری.

آذربایجان مجلسی ملیسینین کاتیبی م. ویلایی.

آرخیو‌دن تاپیلان بو دمیر مدالین رنگینی ایللر دییشیب. آنجاق بو مدالا اولان محبت هئچ واخت دییشمه‌ ییب. وطنینین، آذربایجانین آزادلیغی اوغروندا دوغما ائل، اوباسیندان اوزاق دوشسه ده، جبار موسی زاده هئچ واخت سارسیلماییب. زینب خانیم دانیشیردی: موسی زاده آناخانیم ٤ اوشاقلا (بیر نئچه آیدان سونرا) آتامین آرخاسینجا گلیب. فدائی دسته‌ لری گنجه‌ ده و شمکیرده یئرلشدیگیندن اونو گنجه‌ ده تاپیب. سونرا عائله‌میزی شمکیرده (شمکیر) تزه‌ کندده یئرلشدیریبلر…

Read more

بئش قجله
رقیه کبیری

دئدی: «بویون سحردن بئش دنه قجله مندن أل چکمیرلر. چؤلده‌هارا گئدیرم باشیمین اوستونده فیرلانیب، قاریلداییرلار.»
دئدیم: «سیز کی طی‌الارض ائلییه بیلرسیز، بو قجله‌لرین دیلیندن باش تاپمیرسیز؟»
دئدی: «مه‌یر من سولیمان پیقمبرم قورد- قوشون دیلیندن باش تاپیم! بیرده طی‌الارض ائله‌مک نمنه‌دی کی؟!»
دئدیم: «منه ده اؤرگه‌دین داااا»
دئدی: «قجله دیلینی؟»
دئدیم: «طی‌الارضی»
آرتیردی: «گئنه آلا قارقانین دیلینی اؤیرنسن بیر سؤز، قجله گیج اولار. ائله یئرده یووا قورار کی، بیر قاریش بویوندا اوشاغین دا ألی یوواسینا چاتار. بولوسن دا هر کیم قجله بئینی یئسه، سفئه‌له‌یر. آمما آلا قارقا هم پاخیل، هم ناموسلو، هم ده هوشلو- باشلی بیر قوشدی.»
دئدیم: «آخی آلا قارقا نه بولور ناموس یانی نمنه؟ مگر آدامدی آرواد- اوشاغینا ناموس لقبی وئرسین؟! »
دئدی: سن بیلمیرسن، بیلر! قولاق آس دئییم نئجه بیلر. گونلرین بیر گونو دجل بیر اوشاق گؤیرچین یومورتاسینی آپاریب قویور آلا قارقانین یومورتالارینین ی…

Read more

فریدون ابراهیمی قوندارما حربی محکمه‌ده:

گله‌جک زحمتکئشلریندیر!

تبریز حبس‌خاناسیندا آلتی آی ایشکنجه ائدیلدیکدن سونرا فریدون ابراهیمی تهرانین قصر قاجار زیندانینا آپاریلدی. محبوسلاری ایشکنجه ائتمکده قصر قاجار حبس‌خاناسی رئیسی‌نین بؤیوک مهارتی وار ایدی. بو زینداندا بیر محبوس تسلیم، تووبه و اعتراف ائتمه‌دن، اورا‌دان آلنی­­آچیق، ساغلام خلاص اولا بیلمزدی.

لاکین نه قارانلیق کامئرا‌لار، نه ده آیلارلا گئجه-گوندوز داوام ائدن وحشیجه‌سینه ایشکنجه‌لرین هئچ بیری فریدونون اراده‌سینی سارسیدا بیلمه‌دی. او، محکم اراده ایله اؤز ایدئیاللاریندان‌ و بیر ایل داوام ائدن آذربایجان میللی حکومتین‌دن مدافعه ائتدی.

محکمه‌نین بیر اجلاسیندا اوندان سوروشولدو:

نیه و نه اوجون اؤلوم حکمو چیخاریردین؟

فیریدون قطعیتله جاواب وئردی؟

اولا من تبریز اها‌لی‌سی‌نین جانانینا سوسایان قولدورلار و اوغرولار اوچون اؤلوم حکمو چیخاریردیم. میللی حکومتین قانونلاری اساسیندا اونلاری محکوم ائدیردیم…

Read more

سنین ایزین، کؤلگه ن قالمیش آستارا`نین باهاریندا

حبیب ساهير

فيريدون ايبراهيمی ،آستارادا آنادان اولدو؛ تئهران اونيوئرسيته سينده حوقوق قورتاردي، ميللی حٶکومتين دادسيتانی اولان بو يازيچی و غزئته چی فدايي، ميللی حٶکومتين قانلی خزانيندان سونرا، ۱۳۲۶ دا شاه حٶکومتی طرفيندن ائعدام ائديلدی. اؤلومله قهرمانجا قارشيلاشماسی ايبراهيمي`نی اونودولماز بير خالق دستانينا چئويردی.

ایل دؤنومون توتان يوخدور،
یوخدور سنی یادا سالان
قبرین اوسته گؤی اوت بیتدی،
ائی ناموراد یازیق جاوان!
آسیلدیغین گوندن بری
ماتملیدیر گؤی گولوستان

دولاشارکن شومال یئلی،
یوردون قیزیل بایراغیندا
ائللر ایله اود یاندیردین
بابکیلر اوجاغیندا.
لاکین افسوس سون ایشیق تک
سؤندون حیات چیراغیندا…

نه ائللرین مکتبینده
کیتابینی آچان اولدو
نه یازدیغین قیزیل یازی
رواج تاپیب، دستان اولدو.
لاکین سانما بو عصیرده
هر شئی بیتیب نيسیان اولدو.

گونون یئددی رنگی اریر…

Read more

   یوخلوغوموزدا یانماق ! ….

       علی حسن اوغلو

    یوخلوغوموزدا یانماق ! ….
        علی حسن اوغلو

«مرضیه احمدی اسکوئی‌»نین خاطیره‌سینه

بیر دئییل کی،– میلیون اوره‌ک –
میلیونلاردا یاشاییرسان؛
میلیون – میلیون آرزولاری اؤز آدینلا داشییرسان!.
بیزیم آنا  وطنیمیز سنین آنا آدیندادیر؛
آنالارین ظولمه قارشی،
حاقسیزلیغا،
بوغونتویا،
کؤله‌لیگه چیخیش اولان حاق –‌هارایی،
سسینده، فریادیندادیر؛
بیزیم آنا وطنیمیز سنین آنا آدیندادیر.

یوردوموزون گؤزه‌ل قیزی مرضیه جان!
یاشادیقجا آذربایجان،
بؤیوک ایران؛
یاشادیقجا …
–           بئله دئییم –
قارانقولوق بیر فضانین اوره یینده اود قورشاغی،
او – کهکشان،
یاشایارسان زامان – زامان.
دامارلاردا غیرت سویو،
کیشیلیگین خولقو – خویو،
قیزیل رنگلی آخدیقجا قان،
یاشایارسان مرضیه‌جان
مرضیه‌جان!

خیردا – اینجه بیر آرخ کیمی‌زینه – زینه،
میلیونلارین حیات آدلی دنیزینه…

Read more

دار آغاجی اونا باش ایدی
ائلیار پولاد
«فریدون ابراهیمی»‌نین عزیز خاطره‌سینه

باهارین سون آیی‌نین ایلک گونو تبریزین‌هاوالاری ایسینسه‌ده، زندان زئرزمی‌ده یئرلشدییی اوچون هله بندین دووارلاری قیش سویوغوندان آییلمامیشدی. ائنی اوچ، اوزونو دؤرد متر اولان یئر کهنه ادیاللا اؤرتولموشدو. دوارلاری کیر باسمیش، اَیری-اویری بللی اولمایان جیزیقلار دووارا عیبجر گؤرکم وئرمیشدی. تاواندا ال‌چاتماز هوندورلوکده بالاجا بیر ایشیق لامپی اؤلَزییردی. بندین قاپیسی‌لا اوز‌به‌اوز دوواریندا تاواندان بیر قاریش بویو آشاغی بالاجا بیر دمیر داراقلی پنجره‌ واردی. گونش باتان چاغدا اورادان ساری قیرمیزی قات ایشیق ایچری دوشر. بو آز چکردی. محبوسلارین بورادا یگانه سئوینج و فرح واختی ائله گونشین باتان چاغی او نئچه دقیقه اولاردی. گونش سونرا زندانین اوجا دووارلاری آراسیندا گیزله‌نرک غم-غصه‌نی بنده یئنی‌دن قایتاریردی. بندین نملی و سویوق‌هاواسی اورادا اوتوران دوستاقلاری بوزوشمه‌یه وادار ائتمیشدی. هرکس اؤز خیال عالمینه دالاراق، دیزلرینی قوجاقلاییب بللی اولمایان گله‌جه‌یی دوشونوردولر…

Read more

بوز
جلیل محمدقلیزاده

من اون یاشیندا، یا بلکه بیر قدرده آرتیق اولاردیم. خالام آزارلامیشدی. میرزا ستّار حکیمی‌گتیرمیشدیلر کی، باخسین و معالجه ائله‌سین. دئمک، خالامین خسته‌لیگی او قدرده آغیر دئییلدی و بونو من اوندان اؤترو دئییرم کی، او وعده‌لر، قیرخ ایل بوندان قاباق بیزیم شهرده ایکی نفر مسلمان حکیمی‌وار ایدی: بیری حاجی میرزا ستّار ایدی و دیگری مشهدی نورمحمد ایدی.
مسلمان حکیمی‌دئدیک ده او دئییل کی بونلار مسلمان ایدیلر، بو ایکی نفره اونون اوچون مسلمان حکیمی‌دئییردیلر کی، بونلار حکیملیک تحصیل‌لرینی مسلمان مملکتلرین‌ده آلمیشدیلار. حاجی میرزا ستّار تبریزده اوخوموشدو؛ حاجی نورمحمدده ائله بیزیم اؤز شهریمیزده نسخه‌بند کتابلارینین مطالعه‌سی ایله و تجربه ایله حکیملیگی اؤیرنمیشدی. بونلارین دا معالجه‌سی بیر مختصرجه نبضه باخاندان سونرا جیبلرین دن خسته‌یه کینَه و حب ایشلتمه وئرمک‌دن عبارت‌ایدی.
بو مسلمان حکیملرین‌دن ساوایی شه…

Read more

تبریز طلبه‌لری آراسیندا اجتماعی تعهدین دورومو

سحر قیاسی

تبریز طلبه‌لری آراسیندا اجتماعی تعهدین دورومو
(بیر آراشدیرمانین قیسا نتیجه‌سی)
سحر قیاسی

اؤن‌سؤز
اینسان داورانیش‌لاری اوزره تدقیق و بو داورانیش‌لاری گوجلندیریب یاخود ده‌ییشیلمه‌سینه سبب اولان فاکت‌لاری تانیماق، اینسان داورانیش‌لاری اوزره تدقیق آپاران آراشدیرماجی‌لاری دوشوندورن موضوع‌لاردان بیری‌دیر. بو تدقیق‌لرین نتیجه‌لری ایسه اینسان داورانیش‌لاری‌نین خصوصی بیر یؤنده ثابیت قالماسی یا ده‌ییشیلمه‌سینی ایسته‌ین شخص‌لرین طرفیندن ماراق‌لا قارشیلانیبدیر. پیسیخولوژی، اجتماعی پیسیخولوژی و خصوصی ایله سوسیولوژی متخصصوص‌لری‌نین دقتینی چکن قاورام‌لاردان بیری «تعهد» (commitement) موضوعسو‌دور.
شوبهه‌سیز اجتماعی بیر سیستئمین اجزاسی‌نین‌هارمونیاسی آنلامیندا اولان اجتماعی انتظام، ایده‌ال بیر جمعیتین اهمیتلی خصوصیتلریندن‌دیر. تعهدایسه هر جمعیتده اهمیتلی رول اوینایان و دیگر مسئله‌لرین یارانماسینا سبب اولان بیرلیک، انتظام و تانینمیش پرنسیپ‌لری یارادان بیر فاک…

Read more

بیر قادیندان، بوتون قادینلارا!
«ذکیه خانیم ذولفقاری»ایله دانیشیق – احد فرهمندی 

آذربایجان ادبیات دونیاسینا ماراق گؤسترن و دایانمادان چالیشان قادینلاریمیزدان بیری ده «ذکی شرفه‌لی» آدلی ایله تانینان «زکیه خانیم ذولفقاری شرف آباد»‌دیر. او ۱۳۴۱-جی ایلین سون باهاریندا، محشتم تبریز شهرینده ایشیق دونیایا گؤز آچیب، اوچ یاشینا چاتدیقدا عایله‌سیله بیرگه یام‌ـ‌یاشیل باغلار احاطه‌سینده اولان گؤزل مرند شهرینه کؤچوب، اورادا بویا-‌باشا چاتیب، همین شهرده ده تحصیل آلیب. ذکیه خانیمین آتا-‌آناسی‌نین کؤکو ورزقان شهرینین شرفه کندیندن اولسا دا، او اؤزونو بیر مرندلی بیلر. خانیم ذولفقاری آنا دیلیمیزه‌هابئله کولتورله فولکلوروموزا تام ووجودو ایله باغلی اولاراق، قادینلارین چئورسینده یازیب، یارالدیب، ترجمه‌ ائتمه‌یی اؤز بویونوندا دانیلماز بیر گؤور سانیر. او جدی شکیلده یازارلیق و چئویرمنلیگه گئج باشلاسا دا گوجلو باشلاییب. آز بیر زامان دا خانیم «فریبا وفی» و «اوریانا فالاچی‌»دان ایکی سانباللی اثری آنا دیلیمیزه ترجمه ائدیب، اوخوجو کوتله‌سی‌نین ماراغینی قازانا بیلیر. بو اثرلردن باشقا فولکلور ساحه‌سینده توپلادیغی بوللو یازیلار «آذربایجان ائل بیلیمی»نین ایچ بولتنینده زامان‌ـ زامان چاپ اولوب. ذکیه خانیمین هله ایشیق اوزو گؤرمه‌ین چوخلو یازیلاری، ترجمه‌لری وار، اوماریم یاخین گله‌جکده‌هامیسی ایشیق اوزو گؤروب ادبیات خزینه‌‌میزه‌دیرلی اثرلر آرتیریلسین. بو چالیشقان حؤرمتلی ادبیاتچی ایله یاخین گونلرده صمیمی‌دانیشیغیمیز اولدو، سایین اوخوجولاریمیزی بو مصاحبه‌نین اوخوماسینا دعوت ائدیریک…

Read more

آنا دیلی
بالاش آذراوغلو

بیر گون اسیر دوشموش بیر قهرمانی
سورغویا سووالا چکنده جللاد،
-سیزین الینیزده اؤلمه‌رم دئدی
منی زامان- زامان یاشادار حیات

دئدیلر: گؤزونو اویاریق سنین
دئدی: یاشارام
دئدیلر: قولونو قیراریق سنین،
سیلاحین، کسرین دوشر الیندن
دئدی: یاشارام!
دئدیلر: قیچینا کونده ووراریق
دؤزه بیلمزسن،
باشیندا ائله بیر تونقال قوراریق
دؤزه بیلمزسن
دئدی: یاشارام!
دئدیلر: نه‌یین وار آپاراریق بیز،
بیرده کئچمیشینه دؤنه بیلمزسن.
دئدی یاشارام!
دئدیلر: دیلینی قوپاراریق بیز،
دانیشا بیلمزسن، دینه بیلمزسن!
سوسدو قهرمان.
نه یاشارام دئدی،
نه اؤللم دئدی.
سؤیله‌دی: نه بیلسن ائله ای جللاد.
دؤوران سنین‌دیر.
دیوان سنین‌دیر…

Read more

»آقاخانیم» ننه؛ صمد بهرنگیدن علیرضا نابدله قدر

 سودابه تقی‌زاده زنوز

هانسی‌سا کیتابی اوخویورسان، هانسی‌سا مقاله‌نی ترجمه ائدیرسن، تئوریلر وئریب میلت و یاشادیغین اؤلکه حاقدا یازیلار یازیب اؤزونو ساوادلی و آیدین فیکیر بیریسی کیمی تقدیم ائدیرسن. اما سؤز ۹۴ یاشلی ننه‌یه گلینجه بئینینده اولان بوتون فیکیرلر، قوردوغون خیاللار، یاشاتماق ایستدیغین ایده‌آل‌لار پوزولوب، هر شئیی بیر کنارا بوراخیب الینی الینه آلدیغین زامان اوخودوغون کیتابلاری، یازدیغین مقاله‌لری، ایناندیغین ایدئولوژیلری بیر کنارا بوراخیب، ایکی قولاق دا باشقاسیندان بورج آلیب اؤزونو ده بوتون ووجودونو دا ننه‌یه حصر ائدیرسن.

بو زامانا قدر بوتون اؤیرندیکلریم، بوتون بیلدیکلریم هئچ ایمیش، بوندان سونرا اصیل حقیقتی، اصیل فلسفه‌نی ننه‌دن اؤیرنجیم دییه میدانی ننه‌یه بوراخیرسان. ایچینده یووا سالان هر شئیی بوراخیب، بئیینده کی صحیفه‌نی بوشالدیب، اؤزونو آغ بیر صحیفه کیمی ننه‌نین قارشیسنا قویوب، ننه منی ایستدیغین کیمی یاز، ایستدیغین کیمی پوز دئییرسن…

Read more

«هوْپبانا» حئکایه‌سینه هوْپموش آرقوْ سؤزلر

رقیه کبیری
(«داود دوستار»ین حئکایه‌ دیلینه بیر باخیش)

دیل، عومومیّتله، نیشانه‌لر أساسیندا قورولموش بیر دوزومدور. هر دیل، بیر لانگ langue کیمی‌نیشانه‌لر سیستئمی‌اولاراق اؤزونو شخصی دئییم‌ یا پارول paroleدا گئرچک‌لشدیریر. هر شخصین فردیّتی‌له باغلی اؤزونه مخصوص اؤزل بیر دانیشیق دیلی وار. همین شخص باشقا اینسانلارلا علاقه‌ده، اؤز دانیشیغیندا عومومی‌نیشانه‌لردن بیر پارول (گفتار) کیمی‌فایدالانیر. تصوّور ائدین مثلا هر کس واحد بیر مطلبی باشقا اینسانلارین رسم‌الخطّیندن فرقله‌نه‌رک، اؤزونه مخصوص بیر رسم‌الخطی‌له یازیر. یازی‌نین مؤؤضوع و مضمونو اوْرتاق اولدوغوندا، آنجاق ایفاده‌لر بیر- بیرینه اوخشامیر. دیل ایستر فردی، ایسترسه توْپلومسال یاشامدا، علاقه و باغلانیش آراجیندن علاوه، فیکیر و دوشونجه‌ اوْبرازی‌دیر. اگر دیلی یالنیز بیر آراج کیمی‌گؤتورسک، او زامان معناسی بو اولار کی، بیر یاندان دیل آدیندا بیر وسیله واریمیز، بیر ده بئیینده دوشونولن بیر دوشونجه. حال‌بو کی، دیل و دوشونجه بیر- بیرلریندن آیریلمازدیرلار. اینسان هر نه‌یی فیکیرله‌شیرسه، یالنیز اونو دیل قالیبیندا فیکیرلشه بیلر. کلمه‌سیز فیکیر و فیکیرسیز کلمه یوخدور. باشقا سؤزله دئسک، دیل اؤنجه وئریلمیش بیر قاب دئییل کی سونرا اونو معین بیر دوشونجه‌ ایله دولدورموش اولاق. بورادا «ظرف» و «مظروف»، هر ایکیسی عئین زاماندا یارانیر. دئمک، فیکیرسیز دیل و دیل‌سیز فیکیر اولا بیلمز. دانیشیغا …

Read more

تاریئل امید

ایرانلی مهاجرلر جمعیتی ادبی بیرلیین صدری

فرقه عشقیم

بیلطینین سطرلری

اومید اولان آرزو اولان.

سیراسیندا نسیل- نسیل

اوغلو اولان، قیزی اولان.

فرقم سلام!

حزبیم سلام!

سن یئنه ده سنگرلرده

یاشا دولدون.

من سنینله دوغولموشدوم،

بو گون سنله یاشید اولدوم.

دوغما فرقم،

عزیز حزبیم.

منی دینله؛

منیم سؤزوم، صحبتیم وار

بو گونونله.

بو گونونه گلیب چاتا

بیلمزلرین،

آزادلیغین اوغوروندا.

اؤلوب گئتمیش اؤلمزلرین،

ستار خانین توفنگینی،

فیریدونون سؤن سؤزونون

آهنگینی،

بو گونونه گتیرمیشم.

اوغوروندا، خیابانی عمرو

سولدو.

پیشه وری سندن اؤترو

هلاک اولدو.

بو آزادلیق یوللاریندا.

قیریلدیلار نئچه‌ لری.

اؤلوم توتدو، قان بورودو

کوچه ‌لری.

عقیده ‌دن دؤنمه ‌ینلر

یئنه اولدو.

فرقم یئنه سیرالارین

آرتدی، دولدو.

بو توفانلار، بو اؤلوملر،

سیندیرمادی عشقیمیزی.

بیر خلق کیمی زامان اؤزو…

Read more

داسی (کریم­اوف) آغامینین انقلابی فعالیتی

من، آتامین انقلابی فعالیتیندن یازماغی اؤزومه بورج بیلیرم.

داسی (کریم­اوف) آغامی عبدالکریم اوغلو، ۱۹۰۰-جو ایلده جنوبی آذربایجانین اردبیل ویلایتینین هوشنه کندینده اکینچی عائله‌سینده آنادان اولموشدور. او، مشروطه اینقیلابین‌دان سونرا، ۱۹۱۱-جی ایلده یوخسوللوق اوزوندن اؤز والیدئینلری ایله بیرلیکده شیمالی آذربایجانا، ایندیکی بولبوله قصبه‌سینه (کندینه) مهاجیرت ائتمیشدیر. آغامی عبدالکریم اوغلو قیسا بیر واختدا والیدئینلرینه کؤمک ائتمک اوچون سوراخانی نئفت بوروقلارینا ایشه دوزلیر. باشقا نئفتچیلر کیمی قوروجولوق ایشلرینده چوخ یاخیندان ایشتیراک ائدیر. بو ایشگذارلیغی ایله  او تئز بیر زاماندا اوستا کؤمکچی‌سیندن بوروق اوستاسینا قدر یوکسلیر.

۱۹۳۷-۳۸-جی ایللرده ایرانلیلاری ایرانا و اورتا آسییانین ان اوجقار یئرلرینه سورگون ائدرکن او، یاخین آداملارینین بیر چوخونو ایتیرمه‌سینه باخمایاراق، یئنی قوردوغو عائله‌سی ایله بیرلیک‌ده یئنیدن ایرانا، دوغما هوشنه کندینه گلیر. ایراندا آلوولانان…

Read more

ایران اسلام شورا مجلیسی تورپاق اصلاحاتی حاقیندا رولو

(۱۹۷۹-۱۹۸۲-جی ایللر)

 سلطانعلی میرزه‌زاده

۳ - جی هیسه

تورپاق اصلاحاتی قانونونون ماده‌لرینین، نه اینکی اسلام قانونلاری، هم ده حدودی جهتدن دوزگون و عدالتلی اولدوغونو هم کومیسسییا عضولری، هم ده حیاتی رئاللیقلار تصدیق ائتمیشدیر. مثلاً، کومیسسییانین عضولریندن بیری اولان آیت الله مئشکینی «کئیهان» قزئتی موخبیرینین سواللارینا جاوابیندا گؤستریردی کی؛ «... مولکی، حقوقی و دیگر برابرسیزلیکلر بیر- بیرینه ظلم، زوراکیلیق و استثمار نتیجه سینده، عمله گلمیشدیر. او، داها سونرا اؤز فیکرینی بئله داوام ائتمیشدیر.»... اصلینده، اسلام مولکیت حقوقوندا غیری- محدود مولکیت صاحبلیگی رد ائدیلیر، چونکی مولکیت نه روحی و نه ده معنوی قیدا دئییل کی، ایسته دیگین قدر اونا صاحب اولاسان. اگر هر هانسی بیر مولکیت باشقاسینین حسابینا یارانیب آرتیرسا، او جمعیت اوچون فساد منبعیدیر. تورپاق عمومی نعمتدیر. اوندان هامی، خصوصاً اونا زحمت چکن بهره‌له نملیدیر».(۱۹) بوندان علاوه، ایران جمعیتی اوچون حیاتی اهمیته مالیک اولان آقرار- کندلی مسئله ‌سینین حلینه عائید خمئی­نینین «اگر تورپاق مسئله ‌سی حل اولماسا، انقلابین بیر پایه‌ سی ناقصدیر»(۲۰) سؤزونه ایستیناد ائد‌ن اورومیه انقلاب کئشیکچیلرینین باشچیسی دئمیش‌دیر: « فئوداللارین نه اینکی تورپاغی، حتی دیگر املاکی دا مصادره اولونمالیدیر». ائلجه ده، حجت الاسلام مهدی کروبی تورپاق مسئله ‌سینین عدالتله حلینی ایره ‌لی سوره ره ک حاقلی اولاراق دئمیشدیر: «تورپاغین ۱۰۰ هئکتارلارلا بیر نفرین الینده توپلانماسی دوز دئییلدیر. کندلینین گئجه- گوندوز …

Read more

کاش … / سعید موغانلی

کاش    … 

کیشی‌لر جهنّم،
هئچ بیر قادین زیندانا دۆشمه‌ییَدی کاش…
و هئچ بیر آنا،
الی سیلاحلی قاباغیندا آغلامایایدی.
آخی اوردا داراق تاپیلمیر ساچ داراماغا
و قورشون آنا لایلاسی ائشیتمه‌یه کاردیر.
ائویمیز جهنّم،
گؤیرچینلر ده اوچورولسون.
کؤپک‌لر باغلانیلسین،
زیندانلار باغلانماسالار دا.
آنالار زیندانا تاپشیریلماسینلار،
زیندانلار آنالارا تاپشیریلسین کاش…

پان پلنگیسمین آناسی خاتین
و شعرین سون مدیری یاشام
شعر دوغوزدورورسان کیشی جیسمیمدن
( قادینلاشا-قادینلاشا )

سورون یاشاماقدیر
یاشماق بهانه‌دیر…
یوخسا بیز سحرله مرضیه‌نی گؤزلدیلر دئمیشدیک
و فیشدیریغا باسمیشدیق
کوتون مان‌قوردلاری
قورخما آزادلیغا بورجون اؤده‌ییر زیندان‌لار
و اینان پان پلنگیسمین سون معبدی
بازار آغزی دئییل
ائل گؤلودور.
و علیرضایا دئنن
-سن یاخشی دۆشونورموشسن قاداسی…

آدین آزدیر
آدین آزاد.
آدین نازدیر
آ…

Read more

ایران اسلام شورا مجلیسی تورپاق اصلاحاتی حاقیندا رولو

(۱۹۷۹-۱۹۸۲-جی ایللر)

سلطانعلی میرزه زاده

2- هیسه

کومیسسیاسینین اساس وظیفه ‌سی اسلام قایدا- قانونلاری اساسیندا تورپاق اصلاحاتی قانون لاییحه‌ سی حاضرلاماق ایدی. همین اوچلر کومیسسیاسینین باشچیلیغی آلتیندا هازیرلانمیش لاییحه خمینینین نظرینه چاتدیریلدیقدان سونرا، ۱۹۸۰-جی ایل آپرئل آیینین ۹- دا (۱۴ فروردین ۱۳۵۹-جو ایل) انقلاب شوراسیندا تصدیق ائدیلدی.

قانون لاییحه ‌سی اسلام شورا مجلسینین مذاکره‌ سینه وئریلندک، ایلک نؤبه ‌ده، تورپاقلار حاقیندا حسابلانما معلوماتلاری توپلاندی. (۱۵)

همین قانون لاییحه ‌سی ۱۹۸۰- جی ایلین آوقوست آییندا (۱۳۶۰- جی ایلین شهریورینده) مجلسین مذاکره ‌سیندن کئچه ‌رک تورپاق اصلاحاتی قانونو آدی ایله قبول اولوندو و بو قانونون اصلاحات قانونو کیمی یرلرده حیاتا کچیریلمه‌ سی قرارا آلیندی. بونونلا علاقدار اولاراق، یعنی تورپاق بؤلگوسو ایشیله مشغول اولماق اوچون ۷ نفرلیک کومیسسیا یارادیلدی. (۱۶) قانونا گؤره بو کمیسسیانین ترکیبی: ۱ نفر اسلام قوروجولوق تشکلاتیندان، ۲ نفر کند تصروفاتی نازیرئلییندن، ۱ نفر داخیلی ایشلر نازیرلییندن، ۱ نفر عالی روحانیت طرفیندن، ۲ ن…

Read more

«ساهر»ین حیاتینا اؤتری بیر باخیش
علی آغ گونئیلی

 اؤلکه‌میزین معاصیر شعرینده، داها دوغروسو فارس و آذربایجان دیللرینده یارانان یئنی مضمونلو شعرین یارانماسی، یاییلماسی ساحه‌سینده، حبیب ساهرین بؤیوک و ده‌یرلی امه‌یی اولموشدور. ساهر،‌ ایراندا، یئنی شعرین آتشین مودافیعه‌چیسی،‌ انقلابچی، ادیب و شاعر میرزا تقی‌خان رفعتین تاثیری آلتیندا اولور و شعر ساحه‌سینده، اونون، یئنیلی‌یه دوغرو آتدیغی آددیم لاری دا، اوستادی رفعتین زکاسی‌نین ‌ایشیغیندا اوز وئریر.
ساهر ‌ایلک اؤنجه اؤز اوستادی رفعتین واسیطه‌سی‌ایله و سونرا دا استانبول دا تحصیل آلدیغی زامان تورکیه‌نین قاباقجیل شعری‌نین عنعنه‌لرینی دریندن اؤیره‌نیر و عینی زامان دا فرانسه ادبیاتی‌نین یئنی شعری‌ایله دریندن تانیش اولوب و اؤزو اوچون یئنی پوئتیک اوسلوبو یارادا بیلمیشدی.
‌ایلکین یارادیجیلیقلاریندا، رومانتیک مئیلی ساهرده گوجلو اولسادا، آنجاق گئت به گئت او رومانتیک عالمیندن آیریلاراق «آتینی مینیب گونش پارلایان و …

Read more

نیقالای
رقیه کبیری

پاییزا ایکی گون قالیر. نوبار قاپیسینین دروازاسینین طاغی آلتیندان کئچیرم. خوشوم گلیر تربیت آغزی دئمک عوضینه نوبار قاپیسی دئییم. ندنسه بو دروازانی مرمت ائله‌یندن بری بورا یئتیشنده نه ساغدان کئچرم نه ده سولدان. همیشه طاغین آلتیندان کئچیرم. اؤزوم ده سببینی بیلمیرم. آنجاق طاغین آلتیندان کئچنده، دئییرم بس أسکی ایللردن ایندیکی زامانا قدم قویورام. مرمت اولونموش دروازا قوندارما بیر بینا کیمی‌اولسا دا، فیروزه رنگده‌کی کاشیلاری خوشوما گلیر.
فیکریم قالیب اوردا کی، ساعات بیناسینا یئتیشنده باخیم گؤروم ساعات دوز ایشله‌ییر یوخسا یوخ. بیلمیرم تبریزین تورپاغینداندی یوخسا ساعاتین عیب- ایرادی وار کی همیشه دالی- قاباق ایشله‌ییر. بو مسئله بیر سؤزو یادیما سالدی. ظارافات اولسا دا آنجاق ائشیتمه‌لیدی. دئییر بیر نفر او هوندور ساعاتدان سوروشور بس سن نییه هئچ زامان دوز ایشله‌میسن؟… ساعات جاواب وئریر: باخ گؤر منیم آلتیمداکیلار دوز ایشله‌ییرلر، من ده دوز ایشله‌ییم!؟ آنجاق همیشه بورالارا گلنده یادیما ساللام ساعاتین یاتیب یاتمادیغینا، دالی- قاباق ایشله‌دییینه فیکیر وئریم. بونونلا بئله چوخ واختلار باشیم خیاوانین قالماقالینا قاریشیب، یادیمدان چیخار. ایندی یوخ، ایللردیر بئله‌یم. من و ساعاتا باخماق هوسی هر زامان …

Read more

یاس لی ساوالان!

هر زامان كی باخيرام باشينا قار وار گورورم

اوغلو اولموش آنا تك گوزلرين آغلار گورورم

هر طرفدن چكيليب سينه وه داغلار گورورم

آی آلان اوستونو غم چيسگينی هريانی دومان

آی ياغان باشينا غم لر اودو ياس لی ساوالان!

ماهنيلار قوشماغا باشلار يئنه ده قوشماچی لار

ياز گليب گئتدی يئنه گولمه دين اوچ آيدا بير آن

آی آلان اوستونو غم چيسگينی هر يانی دومان

آی ياغان باشينا غم لر اودو ياس لی ساوالان!

قرن لر كئچدی سنين گولمه دی بير لحظه اوزون

قان لی ياش توكدو سارالميش اوزونه ياش لی گوزون

غصه دن دوندو قارانليق گئجه اولدو گونوزون

نه سوران حالينی اولدو نه ده بير ياده سالان

آی آلان اوستونو غم چيسگينی هر يانی دومان

آی ياغان باشينا غم لر اودو ياسلی ساوالان!

آند وئريرم سنی او قانه بلنميش داشيوا

گئجه گوندوز او گوزوندن توكولن قان ياشيوا

اوره یين دردينی بيلدير او سهند قارداشيوا

سنی وارليق سنی تانری سنی بو آه و فغ…

Read more